Marija Kalmeta, konzervatorica-restauratorica
Hrvatski restauratorski zavod
mkalmeta@hrz.hr
Konzervatorsko-restauratorski radovi na slici Portret grofice Oršić-Keglević
Tehnički podatci
Ulje na platnu, 73 x 54 cm, MG-3060.
Povijesno-umjetnička bilješka
Autorstvo slike nije utvrđeno. Slika prikazuje portret grofice Oršić-Keglević iz razdoblja kasnog klasicizma (18. stoljeće).
Opis zatečenog stanja
Slika je u lošem stanju očuvanosti, pretrpjela je veće štete u vidu poderotina izvornog nosioca, a naknadne intervencije nisu u zadovoljavajućem stanju.
Podstavljena je sekundarnim platnom voštano-smolnom masom i napeta na dotrajali drveni podokvir. Izvorni nosilac vidljiv je na rubovima slike i u lošem je stanju. Sekundarni nosilac odvaja se od izvornog. Kredno-tutkalna preparacija nanesena je u tankom sloju. Slikani sloj dobro prianja uz osnovu, nestabilan je u području poderotina u izvornom nosiocu gdje su vidljivi stari kitovi i potamnjeli retuš. Površina slike prekrivena je prljavštinom i požutjelim lakom. U gornjem dijelu slike izraženije su krakelire. Prisutna su sitna uzdignuća slikanog sloja (cca 0,5 cm) koja su stabilna (ne truse se i ne otpadaju).
Izvedena istraživanja
Na slici su provedena istraživanja s ciljem utvrđivanja stanja očuvanosti, i to nedestruktivnim fotografskim metodama. Slika je snimljena u vidljivom dijelu spektra kao i tehnikom ultraljubičaste fluorescencije (UVF), a potom je napravljena i rendgenska slika koja je pokazala zone manjkajućih dijelova izvornog nosioca. UVF snimka otkriva sloj starog laka te tamnije zone koje ukazuju na preslike.
Uzeti su mikrouzorci s različitih dijelova slike radi preciznog utvrđivanja broja slikanih slojeva. Stratigrafske analize uključivale su SEM/EDS mikroanalizu pigmenata i punila te mikro FT-IR analizu sastava pigmenata i veziva.
Izvedeni konzervatorsko-restauratorski radovi
Testovi topivosti naslaga prljavštine, laka i preslika pokazali su da je za uklanjanje površinske prljavštine najučinkovitija otopina trijamonijeva citrata (0,03 %) u destiliranoj vodi. Za uklanjanje potamnjelog laka najučinkovitiji je bio gel sastavljen od kombinacije nepolarnog i polarnog otapala Ligroine (petroleter) i etanola ugušćeih Carbopolom u omjeru 1 : 1. Većinu preslika bilo je moguće ukloniti istim gelom, dok je za tvrdokornije preslike upotrijebljen lužnati gel po recepturi Paola Cremonesija. Slika je demontirana s dotrajalog podokvira. Nakon demontaže, odignuti rubovi platna ravnani su vlaženjem i optežavanjem. Nestabilni dijelovi slike konsolidirani su otopinom Beve 371 u izooktanu. Podložno je platno uklonjeno, a pozadina slike mehanički je skalpelom očišćena od ostataka voštano-smolne mase. Tijekom odvajanja dotrajalog sekundarnog nosioca, stari su se kitovi odlijepili zbog nedostatka odgovarajućih platnenih intarzija na poderanim dijelovima te je zbog značajnog oštećenja izvornog nosioca isti premazan otopinom Beve 371 u izooktanu. Perforirana mjesta nadomještena su prepariranim platnenim intarzijama, zalijepljenima poliamidnim termoaktivnim ljepilom i ojačanima Beva 371 filmom preko poliesterskog platna. Nedostajući dijelovi podloge rekonstruirani su kitom na bazi celuloze i alkidnih smola. Slika je podstavljena novim lanenim platnom, tretirana na toplinskom vakuum stolu i napeta na novi drveni podokvir. Podložni retuš izveden je gvašem. Na sliku je nanesen izolacijski sloj laka (Laropal A 81), a završni retuš izveden je lazurnim pigmentima u smolnom vezivu (Laropal A 81 ) čime je postignuto tonsko izjednačavanje oštećenih površina s originalom.
Slika 1. Stanje slike prije konzervatorsko-restauratorskih radova (foto: M. Kalmeta)
Slika 2. Stanje prije radova UVF-a (foto: M.Kalmeta)
Slika 3. Rekonstrukcija osnove (foto: M. Kalmeta)
Slika 4. Stanje slike nakon konzervatorsko-restauratorskih radova (foto: M. Kalmeta)
